Bezmocz inaczej określany jest jako anuria i oznacza całkowite zatrzymanie moczu. Pojawia się wtedy, gdy dorosły człowiek wydala mniej niż 100 ml moczu na dobę. Przyczyną takiego bezmoczu może być przewlekła choroba nerek albo ostre uszkodzenie nerek. W takim stanie bardzo ważne jest jak najszybsze podjęcie leczenia, ponieważ bez niego może dojść do mocznicy, czyli do zatrucia organizmu produktami przemiany materii.

Co to jest bezmocz?

Bezmocz, czyli anuria jest objawem ze strony układu moczowego i oznacza, że dana osoba wydala poniżej 100 ml moczu na dobę. Natomiast zdrowy człowiek wydala dziennie od 600 do 2500 ml moczu, a to zależy od ilości spożywanych płynów i jedzenia, a także od trybu życia.

Bardzo ważne jest, aby odróżnić anurię od innych objawów właśnie ze strony układu moczowego, a jest to:

  • dyzuria, czyli bolesne lub utrudnione oddawanie moczu, któremu często towarzyszy pieczenie;
  • poliuria, czyli wielomocz, a jest to oddawanie powyżej 2500 ml moczu dziennie i towarzyszy temu wzmożone pragnienie;
  • oliguria, czyli skąpomocz, a jest to wydalanie poniżej 500 ml moczu dziennie albo poniżej 7 ml na kilogram masy ciała.

Jakie są przyczyny bezmoczu?

Wyróżnia się dwie główne przyczyny bezmoczu:

  • przewlekła choroba nerek (PChN), która powoduje ich niewydolność;
  • ostre uszkodzenie nerek.

To właśnie ostre uszkodzenie nerek (AKI) jest najważniejszą przyczyną bezmoczu. Aby można było rozpoznać ostre uszkodzenie nerek, konieczna jest ocena stężenia kreatyniny wydalanej w moczu, co zależy od ilości i czasu wydalanego moczu. Wyróżnia się następujące przyczyny ostrego uszkodzenia nerek:

  • przednerkowe – a tutaj wyróżnia się przyczyny: niedrożność naczyń nerkowych, co może być spowodowane zakrzepem, zatorem, miażdżycą, zapaleniem naczyń albo tętniakiem; zmniejszenie ilości krwi krążącej, czyli krwotok, biegunka, wymioty, rozległe uszkodzenia tkanek, leki na nadciśnienie, zapalenie otrzewnej, ostre zapalenie trzustki; zaburzenia napięcia naczyń nerkowych, czyli hiperkalcemia, posocznica, niektóre leki; zaburzenia krzepliwości krwi, czyli szpicak, czerwienica;
  • nerkowe – a tutaj wyróżnia się przyczyny: ostre uszkodzenie cewek nerkowych, co może być spowodowane przez toksyny, metanol, przedłużające się ostre uszkodzenie nerek na tle przednerkowym; odrzucenie przeszczepionej nerki; powstanie kryształów miąższu nerki; cewkowo – śródmiąższowe zapalenie nerek spowodowane przez leki, bakterie i wirusy; choroby kłębuszków nerkowych, czyli zapalenie kłębuszków nerkowych, rzucawka, nadciśnienie tętnicze złośliwe, toczeń oraz twardzina układowa;
  • zanerkowe – a tutaj wyróżnia się przyczyny: niedrożność moczowodów, co może być spowodowane przez obustronną kamicę nerkową, ucisk powodowany przez nowotwór w jamie brzusznej, przecięcie podczas zabiegów operacyjnych; schorzenia pęcherza moczowego oraz choroby dalszej części cewki moczowej, czyli przerost prostaty lub jej nowotwór, zatkanie cewki przez kamień nerkowy, ciało obce, skrzep krwi.

Natomiast w przypadku przyczyny, jaką jest przewlekła choroba nerek, to objawia się ona utrzymującymi się przez przynajmniej trzy miesiące nieprawidłowościami w budowie albo czynności nerek. Przyczyną tego może być:

  • nefropatia nadciśnieniowa,
  • nefropatia cukrzycowa,
  • wielotorbielowatość nerek,
  • kłębuszkowe zapalenie nerek.


Diagnoza bezmoczu

Aby postawić właściwą diagnozę, konieczne jest przeprowadzenie następujących badań:

  • badania laboratoryjne krwi oraz moczu, co pozwala ocenić jak pracują nerki;
  • badania obrazowe w postaci RTG lub USG jamy brzusznej.

Bezmocz to poważne i niebezpieczne schorzenie, ponieważ może doprowadzić do zatrucia organizmu produktami przemiany materii albo podwyższonym stężeniem jonów we krwi. Bardzo niebezpieczne jest wysokie stężenie potasu we krwi, ponieważ może doprowadzić do zatrzymania krążenia.

Jak leczyć bezmocz?

Leczenie bezmoczu polega głównie na leczeniu przyczyn twego stanu, a więc leczenie ostrego uszkodzenia nerek oraz przewlekłej choroby nerek.

Jednak, nie patrząc na przyczynę, bardzo ważne jest:

  • kontrolowanie wydalania moczu, prowadzenie bilansu płynów i codzienne kontrolowanie wagi ciała;
  • dostosowanie dawki leków do stopnia niewydolności nerek;
  • kontrolowanie stężenia mocznika, wapnia, potasu, sodu, stężenia kreatyniny oraz morfologii krwi;
  • dostosowanie poziomu białka i leków w diecie do stopnia uszkodzenia czynności nerek.

W przypadku, gdy przyczyną jest ostre uszkodzenie nerek konieczne będzie:

  • leczenie niewydolności serca lub wstrząsu, a także uzupełnianie objętości krwi krążącej, czyli transfuzje krwi i preparatów krwiopochodnych, dożylna podaż płynów;
  • jeśli jest bezpośrednie uszkodzenie nerek, to w zależności od przyczyny konieczne jest stosowanie antybiotykoterapii, sterydoterapii oraz usunięcie czynnika wywołującego;
  • usunięcie przeszkody w odpływie moczu, np. rozbicie albo usunięcie kamienia nerkowego, wycięcie guza, usunięcie prostaty;
  • leczenie elektrolitowego, kwasicy, niedokrwistości.

Natomiast, gdy przyczyną jest przewlekła choroba nerek, to:

  • trzeba leczyć choroby współistniejące, np. nadciśnienia i cukrzycy;
  • unikać leków, które mogą uszkodzić nerki;
  • wykonywać szczepienia przeciwko grypie, pneumokokom, WZW B;
  • trzeba rozważyć leczenie nerkozastępcze, czyli hemodializa, dializa otrzewnowa, przeszczep nerki.

Jakie są rokowania w bezmoczu?

Jeśli przyczyną bezmoczu jest ostre uszkodzenie nerek, to śmiertelność może wynieść nawet 50%. Natomiast u osób starszych, to ryzyko jest większe, a szczególnie wtedy, gdy mają jeszcze niewydolność oddechową i niewydolność serca. Tutaj taką bezpośrednią przyczyną zgonu nie jest bezmocz, ale, np. zaburzenia jonowe, infekcje. Jeśli jest to przewlekła choroba nerek, to rokowanie zależy od:

  • chorób towarzyszących,
  • możliwych infekcji,
  • powikłań układu sercowo – naczyniowego,
  • formy i czasu – w jakim zostało włączone leczenie nerkozastępcze.